Ortanca Çocuk Sendromu: Gerçek mi, Efsane mi?

Ailede doğum sırası, bireylerin kişilik gelişimini, sosyal ilişkilerini ve hayata bakış açılarını düşündüğümüzden daha çok etkileyebilir. Özellikle ortanca çocuklar, bu konuda sıkça gündeme gelir. Peki, Ortanca Çocuk Sendromu nedir? Ne kadar bilimsel bir temele dayanır? İşte detaylar ve bilimsel kaynaklar ışığında cevaplar…

---

Ortanca Çocuk Kimdir?

Ortanca çocuk, ailede ilk doğan ve en küçük çocuğun arasında yer alan, genellikle “ortada kalan” kardeştir. Ne “ilk göz ağrısıdır”, ne de “evin en küçüğü.” Psikoloji literatüründe bu durum, bazı özgün karakteristik özelliklerle ilişkilendirilir (Sulloway, 1996).

---

Ortanca Çocuk Sendromu Nedir?

Ortanca Çocuk Sendromu, ortanca çocukların kendilerini ailede yeterince özel hissetmemesi, bazen ilgi eksikliği yaşaması ve kimlik bulmakta zorlanması gibi durumları tanımlamak için kullanılan popüler bir terimdir. İlk çocuk genellikle “örnek çocuk” olurken, en küçük çocuk “bebek” olarak ilgi görür. Ortanca çocuk ise kimi zaman bu iki kutup arasında sıkışıp kalabilir (Hartshorne et al., 2009).

---

Ortanca Çocukların Ortak Özellikleri

Araştırmalara ve psikoloji literatürüne göre, ortanca çocukların bazı ortak eğilimleri bulunabilir:

✅ Sosyal Bağlar Kurma Eğilimi: Ailede arada kaldığını düşünen ortanca çocuk, sosyal çevresiyle daha güçlü bağlar kurabilir. Araştırmalar, ortanca çocukların daha sosyal ve arkadaş canlısı olduklarını öne sürer (Salmon & Daly, 1998).

✅ Adalet ve Arabuluculuk: Ortanca çocuklar, kardeşler arası anlaşmazlıklarda çoğu zaman köprü görevi görür. Bu nedenle adalet duyguları gelişmiştir (Sulloway, 1996).

✅ Bağımsızlık ve Bireysellik: Ortanca çocuk, ilgi çekmek veya farklılaşmak için kendi yollarını çizme eğiliminde olabilir. Bazıları için bu durum isyankarlık şeklinde de ortaya çıkabilir (Hartshorne et al., 2009).

✅ Empati Yeteneği: Farklı kardeş rollerine tanıklık ettiği için, ortanca çocukların empati yeteneği genellikle yüksektir (Salmon & Daly, 1998).

---

Ortanca Çocuk Sendromu: Mit mi, Gerçek mi?

Psikoloji uzmanları, Ortanca Çocuk Sendromu’nun abartılı bir mit olup olmadığı konusunda ikiye bölünmüş durumda. Bazı araştırmacılar, doğum sırasının kişilik gelişimini etkilediğini savunurken, bazıları bunun ebeveyn tutumları ve aile dinamikleriyle daha çok ilgili olduğunu belirtir (Sulloway, 1996; Hartshorne et al., 2009).

Örneğin Frank Sulloway (1996), doğum sırasının kişilik üzerindeki etkilerini vurgulayan önemli araştırmalar yapmıştır. Öte yandan bazı modern araştırmalar, doğum sırası etkisinin abartıldığını ve kişilik üzerinde çok belirleyici olmadığını ileri sürmektedir (Rohrer et al., 2015).

---

Ortanca Çocuğa Nasıl Destek Olunur?

Eğer bir ortanca çocuğunuz varsa veya kendiniz ortanca çocuk olarak büyüdüyseniz, işte birkaç öneri:

✨ Bireysel Zaman Ayırın: Kendisini özel hissetmesini sağlayacak zamanlar yaratın.

✨ Başarılarını Öne Çıkarın: Kıyaslama yapmadan, başarılarını takdir edin.

✨ Duygularına Alan Açın: Onu dinleyin ve fikirlerine değer verin.

✨ Kıyaslamalardan Kaçının: “Ağabeyin gibi ol,” veya “kardeşin gibi yap” gibi kıyaslamalar, ortanca çocuklar üzerinde olumsuz etki yaratabilir (Hartshorne et al., 2009).

---

Sonuç

Ortanca Çocuk Sendromu tamamen bir mit değildir. Ancak her ortanca çocuk bu durumu yaşamaz. Aile yapısı, ebeveyn tutumları, sosyal çevre gibi faktörler bu süreci belirleyici kılar. Unutmayalım ki ortanca çocuklar, çoğu zaman arabulucu, sosyal ve esnek bireyler olarak yetişirler. Yani “ortada kalmak”, bazen herkesi birbirine bağlayan güçlü bir köprü olmak da demektir.

---

Kaynakça

Sulloway, F. J. (1996). Born to Rebel: Birth Order, Family Dynamics, and Creative Lives. Pantheon Books.

Hartshorne, J. K., Salem, T. G., & Ullman, T. D. (2009). Birth order and personality: A meta-analysis. Personality and Social Psychology Review, 13(1), 1–14.

Salmon, C. A., & Daly, M. (1998). Birth order and familial sentiment: Middleborns are different. Evolution and Human Behavior, 19(5), 299–312.

Rohrer, J. M., Egloff, B., & Schmukle, S. C. (2015). Examining the effects of birth order on personality. Proceedings of the National Academy of Sciences, 112(46), 14224–14229.